De familie aan wie ik mijn achternaam dank, stamt uit het Brabantse Maasdorp Oijen. In de stamboom komt de naam van de aangetrouwde familie Van den Bogaard, al dan niet op verschillende schrijfwijzen, diverse malen voor. De relaties tussen beide families komen met name voor in de 18e en 19e eeuw.
De huwelijksakte uit 1801 tussen Joannes Roefs en Joanna van den Bogaard doet vermoeden dat beide families een gemeenschappelijke voorouder hebben; de kerkelijke inschrijving meldt een dispensatione in quarto consanguinitatis gradu equali en de commissarissen van de schepenbank geven in hun akte aan dat bruid en bruidegom agternigte en agterneef van elkaar zijn.
Omdat ik via de familie Van den Bogaard mijn eigen stamboom mogelijk met één of meer generaties kan opvoeren probeer ik te achterhalen wie deze gezamenlijke voorouder is. Ik heb een theorie: Aelken Joosten, de moeder van mijn voorvader Hendrick Janssen (wiens kinderen zich later Roefs noemen), heeft een voordochter met de naam Catharina Hendricks. Catharina is getrouwd met Adriaen Geurt Bogaers. Wellicht is Joanna van den Bogaard in 1801 een nazaat van dit echtpaar en Aelken Joosten de gemeenschappelijke voor-ouder? Dus de stamboom van de familie Bogaers – die later namelijk de naam Van den Bogaard voeren – uitgezocht. Maar dit levert niet het gewenste resultaat op. Het blijft echter aan me knagen. Die aantekening uit 1801 moet en zal me uiteindelijk iets opleveren.
In het najaar van 2011 besluit ik om het stamdorp van mijn familie in kaart te brengen aan de hand van het kohier van het huisgeld uit 1750. Het kohier meldt honderdenvier belastingplichtige personen met een summiere – vaak overigens niet zo’n betrouwbare – beschrijving van hun gezin of huishouden. Door de DTB systematisch in een excel-bestand te verwerken vallen veel puzzelstukjes wel op hun plaats. De vele familierelaties binnen de kleine dorpsgemeenschap worden zo feilloos bloot gelegd. Door de informatie uit het DTB te combineren met dat in het oud-rechterlijk archief worden diverse veronderstelde familie-relaties bevestigd of juist ontkracht.
Door deze intensieve manier van onderzoeken kunnen reeds bekende zaken of gebeurtenissen een geheel andere lading krijgen.
Op 10 november 1783 passeert een (mij al lang bekende) akte waarin de erfscheiding wordt vermeld van de goederen die Gerardus Hendricks (Roefs) had in de voormalige huwelijksboedel met Helena Dircks. De erfdeling vindt 25 jaar (!) na zijn overlijden plaats. Helena is op 20 juli 1760 met de veel jongere Huijbert van Orsouw hertrouwd. Doordat Helena al op leeftijd is, is het niet verwonderlijk dat uit dit tweede huwelijk geen kinderen worden geboren.
Feit dat de verdeling van Gerardus’ goederen plaatsvindt onder neven en nichten betekent niet dat Gerardus geen kinderen met Helena Dircks heeft gehad. Zijn enig kind en dochter Maria Anna overlijdt in juni 1758 in het kraambed; ook de tweeling aan wie zij het leven schenkt overlijdt vrijwel meteen na de geboorte.
Als Helena Dircks en Huijbert van Orsouw in 1783 vrij snel achter elkaar komen te overlijden, wordt het interessant in het oudrechterlijk archief. Want in principe zijn er drie families die mogelijk een aandeel in de (gezamenlijke) erfenis hebben. De neven en nichten uit de familie Roefs heb ik zojuist al kort behandeld. Zij krijgen datgene wat door hun oom Gerardus destijds was ingebracht tijdens het eerste huwelijk van Helena Dircks. Aan de andere families heb ik tien, vijftien jaar geleden – toen ik mijn eigen familie uitzocht – nauwelijks aandacht besteed. Had ik dat maar wel gedaan …
Het oudrechterlijk archief herbergt eind 1783, begin 1784 tal van akten waarin de familienaam Van de Bogaard zo vaak vermeld wordt dat je je eigen ogen niet gelooft. Hele lijsten met namen volgen, een complete stamboom ontvouwt zich ter plekke … En wat het dan helemaal bijzonder maakt, is dat deze akten betrekking hebben op de erfenis van Helena Dircks, die kennelijk ook een Van den Bogaard is! Nu ik dat weet, duik ik nog eens opnieuw het DTB in.
De laatste dagen van 2011 heb ik (de nachtelijke uren) nuttig besteed aan een goede uitwerking van al deze nieuwe informatie. En dan wordt duidelijk hoe het in 1801 dan precies zit. Er is geen sprake van bloedverwantschap tussen de bruid en bruidegom, maar een verre aanverwantschap. Zowel de pastoor als de leden van de schepenbank hebben duidelijk een vergissing gemaakt en Joannes Hendricks (Roefs) opgevoerd als echtgenoot van Helena Dircks (van den Bogaard), die echter niet meer zijn dan elkaars zwager en schoonzus.
Uit het voorgaande blijkt maar weer eens dat informatie uit DTB én schepenbank niet altijd voor waar aangenomen mogen worden. De veronderstelling van een gemeenschappelijke voorouder op basis van toch redelijk betrouwbare gegevens blijkt ongegrond. Toch is al mijn onderzoek niet voor niets geweest. Hoewel het huwelijk uit 1801 kinderloos is gebleven, vormt het voor mij het begin van een flinke stamboom. Bijkomend voordeel is dat de kluwen die de familie Van den Bogaard lange tijd vormde nu grotendeels ontrafeld is.
Elders op mijn website kunt u bij Genealogieën het voorlopige resultaat bekijken.