Begin september was ik samen met mijn echtgenote Sandra vijf dagen in Rome. Met drie kinderen thuis moest nog wel het nodige geregeld worden; de wederzijdse (schoon)ouders stonden garant voor de opvang (bedankt!), zodat wij in de vroege ochtend van 1 september naar Schiphol konden vertrekken.

Rome, ontmoeting van de oude en de nieuwe wereld
Rome is een stad waarin de oude en nieuwe wereld elkaar ontmoeten. Zo’n slordige 2000 jaar geleden nog de hoofdstad van het Romeinse rijk en daarmee het centrum van de antieke wereld. De rijke geschiedenis is nog op tal van plaatsen duidelijk herkenbaar. En of je wilt of niet, Rome is ook bij uitstek de stad waar uitingen van het rooms-katholieke geloof het straatbeeld beheerst. Met name in de honderden kerken en de vele andere gebouwen en objecten die in de loop der eeuwen door menig pontifex – al dan niet ter meerdere ere en glorie van zichzelf – zijn opgericht. Rome is een moderne stad die bruist, waarin het goed toeven is, zoals op de Piazza Navona of de Piazza della Rotonda met zijn vele restaurants en terrassen. Heerlijk!

Als op familiebezoek, maar wel met een toegangskaart
In Rome komt vandaag de dag nog steeds de wereld samen. Dat wordt duidelijk als we op woensdag onder een strakblauwe hemel de wekelijkse algemene audiëntie van de paus bijwonen. Deelname vergt wel enige voorbereiding want zonder ‘uitnodiging’ voor de ‘Udienza Generale di Sua Santità Francesco‘ word je niet toegelaten. Is het Sint-Pietersplein op andere dagen vrij toegankelijk, op woensdag sluit de Italiaanse politie het plein hermetisch af. Dus op dinsdagmiddag, aan het einde van onze rondleiding in de Vaticaanse musea, de Sixtijnse kapel en de Sint-Pieter, toegangskaarten gehaald bij de Zwitserse garde.
Indrukwekkend is het om tienduizenden mensen bijeen te zien op het Sint-Pietersplein die omsloten wordt door twee colonnades die zich als twee grote armen om de mensenmassa heenslaan, en zo symbool staan voor geborgenheid. Tienduizenden mensen, letterlijk uit alle windstreken, uit alle werelddelen bijeengekomen.
Je kunt de energie voelen die loskomt als de paus het plein wordt rondgereden en her en der stopt om even letterlijk contact te hebben met de mensen. Groot en klein (wij ook) gaan op de stoeltjes staan om een glimp op te vangen! Het heeft iets van een wereldster die op weg is naar het podium voor een concert. Maar dat is het niet, het is absoluut meer dan dat. De algemene audiëntie heeft door de uitbundige begroeting iets van een ‘familiebezoek’, het is vooral een gebedsdienst in de vorm van een (meertalige) evangelielezing en een bij deze lezing behorende preek door de paus.

“De kerk als een moeder, haar kinderen nabij”
Vandaag is het centrale thema in de preek de rol die de kerk moet hebben gelijk een moeder voor haar kinderen. Het is een terugkerend thema bij deze paus: de kerk als een oprechte moeder, haar kinderen nabij, vertrouwen schenkend, niet de les lezend, vergevingsgezind en vooral hoopgevend.
Ik weet natuurlijk niet hoe de toespraken van de paus worden voorbereid. Wat schrijft hij zelf en wat krijgt hij ‘kant en klaar’ voorgelegd? Als Argentijn kan de paus zijn Italiaanse oorsprong niet verbergen en wordt de preek ondersteund door handgebaren. Het is duidelijk dat hij af en toe van de tekst afwijkt en spontaan spreekt.

“…wij allemaal samen zijn de kerk. Mee eens?”
Hoewel ik het Italiaans niet beheers, zijn er delen van de preek die ik toch bijna letterlijk kan volgen. Er is één zin die mij raakt. “Questa è la Chiesa“, “Dit is de kerk”, zegt de paus, legt dan zijn papier terzijde en vervolgt even later met de woorden “non sono solo i preti, o noi vescovi, no, siamo tutti! La Chiesa siamo tutti! D’accordo?” “niet alleen de priesters of – wij – bisschoppen”, zegt de paus, “nee, wij allemaal samen zijn de kerk. Mee eens?” Een applaus volgt vanaf het plein.

“Onze verbondenheid handen en voeten geven, in het klein en het groot”
Thuis heb ik de audiëntie nog eens bekeken via het internet. De paus spreekt duidelijk spontaan. Hij preekt geen revolutie; we worden opgeroepen tot solidariteit, in het klein en in het groot.
Geen makkelijke oproep in een wereld die veel gezichten kent. Wij kunnen ons de luxe veroorloven van een reis naar Rome, we maken ons misschien druk om de komende parochiefusie of de mogelijke sluiting van een kerk. Een schril contrast met het weerzinwekkende nieuws uit landen als Syrië en Irak waar mensen lijden onder en sterven door bruut geweld.
Applaus voor een oprecht uitgesproken oproep is niet verkeerd, maar niet voldoende. Solidariteit is een werkwoord, wij zijn het die daar handen en voeten aan kunnen, nee, moeten geven. In het klein en in het groot.

(oktober 2014)