Zo alledaags…
Onze wereld verandert snel. De veranderingen lijken bovendien elkaar op te volgen met een oplopende snelheid. Veranderingen zijn van alle tijden. Een tijdje geleden las ik een recensie over het boek ‘Eeuw in versnelling’ van Marjan Rijk. Dat boek gaat over de opkomst van de fiets in de tweede helft van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw.
Ergens anders op het internet lees ik een citaat uit het boek: “Nergens ter wereld wordt er in de loop van de twintigste eeuw zoveel gefietst als in Nederland.” Omdat de fiets – zoals het citaat aangeeft – het straatbeeld in Nederland domineert staan we er misschien niet bij stil dat dat vroeger uiteraard heel anders geweest is.
Ook realiseren we ons misschien wel onvoldoende welke maatschappelijke en economische impact de fiets op onze samenleving heeft gehad. Het citaat vervolgt namelijk met de woorden “Fietsen staat voor onafhankelijkheid, voor mobiliteit, voor vrijheid.”
De eerste fietsen worden overigens met weinig enthousiasme ontvangen. Ze worden gezien als een gevaar op de weg voor het toenmalige verkeer met paard en wagen. Aan het gebruik van de fiets worden (lokaal) strenge regels verbonden. Zo moeten fietsers bijvoorbeeld afstappen als er paarden in de buurt zijn. Het is bovendien in eerste instantie een vervoermiddel voor de man, vrouwen zouden namelijk van het fietsen wel eens onvruchtbaar kunnen worden…
Waar vandaag de dag vooral technologische veranderingen de wereld steeds kleiner lijken te maken, maakte de fiets in het verleden de wereld voor velen letterlijk en figuurlijk groter. Het is wellicht niet geheel toevallig dat de introductie en opkomst van de ‘moderne fiets’ grotendeels samenvalt met de periode waarin de industriële revolutie in Nederland eindelijk tot wasdom komt. Mogelijk was hier sprake van een wisselwerking. Arbeiders kunnen door de fiets immers gaan en staan waar zij willen, waar ze eerder voor het grootste deel van hun leven veelal beperkt waren in hun bewegingsvrijheid tot de grenzen van eigen dorp of stad.
Als later bovendien de vermeende gevaren van de fiets voor de vrouwelijke gezondheid naar het land der fabelen kunnen worden verwezen, neemt ook het gebruik van de fiets onder vrouwen zienderogen toe. En dat heeft een verregaande emanciperende werking. Al is het maar omdat het leidt tot een wijziging van de tot dan toe heersende kleding- en leefregels voor vrouwen.
De fiets, op het eerste gezicht zo alledaags, maar bij nader inzien eigenlijk toch ook wel iets bijzonders.